Bijdragen & Bronnen

Het Sint-Hubertuscollege in Neerpelt: het eerste Vlaams college? Een micro-onderzoek over de vernederlandsing van het middelbaar onderwijs

---

Abstract

De vernederlandsing van het middelbaar onderwijs in Vlaanderen was een moeizaam proces dat zich over een lange periode uitstrekte. De nu vijftig jaar oude taalwet van 1963 wordt als eindpunt van dit proces beschouwd. Het tempo van de vernederlandsing verschilde van school tot school naargelang van hun ligging en leiding.

Het bisschoppelijke Sint-Hubertuscollege in Neerpelt is het eerste Vlaams college. Daar werd in 1910 volledig Nederlandstalig gestart zowel tijdens de klasuren als erbuiten in de ontspanningstijd en het godsdienstig verenigingsleven. Gunstige factoren waren in dit verband de ligging van de school, ver weg van de taalgrens of een verfranste stad, met vrijwel geen Waalse leerlingen én de gebrekkige Franse taalkennis van de leerlingen die zich in 1910 aanboden. Ook de onvolledige humanioracyclus en het ontbreken van een concurrerende rijksschool speelden daarbij mee. Deze gunstige omgevingsfactoren en het feit dat in naburige katholieke colleges zoals die van Peer en Maaseik het vernederlandsingsproces in een stroomversnelling zat, werden door de koppige directeur Jaak Peuskens aangegrepen om het Nederlands in zijn college in te voeren. Het bisdom dat hem hiervoor op de vingers tikte, liet uiteindelijk betijen na een goede uitslag in de jaarlijkse staatsprijskamp.

Met de inrichting van een internaat en de volledige humanioracyclus en de faam als eerste Vlaams college vergrootte de school haar rekruteringsgebied. Dat gebeurde onder impuls van de ondernemende directeur Gerard Nulens die contacten onderhield in Vlaamsgezinde milieus van diverse strekking. Neerpelt dat via het spoor gemakkelijk bereikbaar was, werd zo een flamingantisch trefpunt. Onder meer de zonen van Frans Van Cauwelaert, August Borms en Emiel Wildiers zaten er op de schoolbanken. Ook nadat het bisdom onverwacht en zonder duidelijke motivering de hoogste twee klassen van de klassieke humaniora afschafte, bleef het college van Neerpelt aantrekkingskracht uitoefenen op zonen van leidinggevende Vlaamsgezinden.

________

The Sint-Hubertuscollege (St Hubert’s secondary School) in Neerpelt: the first Flemish secondary school?
A micro-investigation of the Dutchification of secondary education.
The Dutchification of secondary education in Flanders was a laborious process that took a very long time. The now fifty year old law on the use of language of 1963 is considered as the finishing point of this process. The speed of the Dutchification differed from school to school according to its location and administration.

The Episcopal Sint-Hubertuscollege in Neerpelt was the first Flemish secondary school. In 1910 it became an entirely Dutch speaking school, where Dutch was used during classes as well as elsewhere during leisure time and at religious associations. This was favoured by factors such as the location of the school, far away from the language border or a Frenchified city, the fact that there were hardly any Walloon pupils as well as the deficient knowledge of French of the pupils who applied in 1910. In addition, the incomplete cycle of coursework in humanities and the lack of a competing state school played a role. The stubborn director Jaak Peuskens took advantage of these favourable environmental factors and the fact that in neighbouring Catholic secondary schools like the ones in Peer and Maaseik the Dutchification process was rapidly gaining speed in order to introduce Dutch in his secondary school. The diocese that rapped him over the knuckles for this, in the end condoned it after the school obtained a good result in the annual state competition.

After the setting up of the boarding school, the introduction of the complete humanities cycle and the resulting fame of being the first Flemish secondary school, the school enlarged its catchment area for recruitment. This happened at the instigation of the enterprising director Gerard Nulens who had contacts in pro-Flemish circles of various tendencies. Thus Neerpelt, which was so easily accessible by rail, became a Pro-Flemish meeting point. Pupils who attended the school included among others the sons of Frans Van Cauwelaert, August Borms and Emiel Wildiers. Even after the diocese unexpectedly and without clear motivation cancelled the two highest classes of the classical humanities cycle, the secondary school of Neerpelt continued to attract the sons of pro-Flemish leaders.

How to Cite:

Janssenswillen, P. & Meeus, W., (2014) “Het Sint-Hubertuscollege in Neerpelt: het eerste Vlaams college? Een micro-onderzoek over de vernederlandsing van het middelbaar onderwijs”, WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging 73(1), 7-33. doi: https://doi.org/10.21825/wt.v73i1.12172