Bijdragen & Bronnen

Een kwarteeuw strijd om een gedeeltelijke vernederlandsing van het katholiek middelbaar onderwijs. Jezuïeten en bisschoppen versus katholieke flaminganten. Verdere inzichten via een nieuwe bronnenpublicatie (1900-1906)

---

Abstract

Het afdwingen van het recht op onderwijs in eigen taal behoorde tot de kernstrategie van de Vlaamse beweging: de erkenning van het leervak Nederlands op gelijke voet met het Frans in het secundair onderwijs en daarnaast de vernederlandsing van een paar vakken met perspectief op uitbreiding en zo de stap naar de hervorming van het universitair onderwijs. De taalwet van 1883, beperkt tot het door de staat ingericht onderwijs, kwam daaraan in essentie tegemoet, zij het via een moeizame toepassing. In het sterkere vrij katholiek onderwijs bestond geen algemene regeling. Vooral de Jezuïeten en de Jozefieten, die ook de slechtste reputatie hadden, zouden zich verzetten. Daarop begonnen ook de katholieke flaminganten steeds meer op een verplichting bij wet te rekenen en vandaar ook het wetsvoorstel-Coremans in 1901. Toen Mgr. Mercier in 1906 kardinaal werd, slaagde hij erin alle bisschoppen en reguliere orden achter de “Bisschoppelijke Onderrichtingen” van september te krijgen. Hoewel deze verbeteringen inhielden, waren ze vanuit principieel oogpunt slechter dan de taalwet van 1883: tweetalig lager onderwijs, geen vernederlandsing van vakken in het secundair onderwijs en de principiële afkeuring van het Nederlands als voertaal voor het universitair onderwijs. Het leidde tot een vertrouwensbreuk met het grootste deel van de katholieke Vlaamse beweging. Het is de verdienste van Lieve Gevers dat zij, nu ook voor de periode 1900-1906, de kerkelijke archieven terzake grondig heeft onderzocht en via een uitstekend geannoteerde bronnenpublicatie een zeer goed zicht op het besluitvormingsproces mogelijk maakt.

________

25 Years of struggle for a partial Dutchification of Catholic Secondary education. Jesuits and bishops against Catholic supporters of the Flemish Movement. More insights due to a new publication of sources (1900-1906)
The enforcement of the right to education in one’s own language was part of the core strategy of the Flemish Movement: the recognition of Dutch as a study subject in secondary education at the same level as French, as well as the Dutchification of some subjects with a view to expansion and thereby the transition to the reform of university education. The linguistic law of 1883, limited to education provided by the state, was essentially a concession towards this goal, although its application proved to be difficult. There was no general rule for the stronger free Catholic education. Particularly the Jesuits and the Josephites, who also had the worst reputation, were to resist the change. In reaction the Catholic supporters of the Flemish Movement started to count increasingly on a legal obligation, which resulted in the Coremans bill in 1901. When Mgr Mercier was elevated to cardinal in 1906, he succeeded in uniting all bishops and regular orders behind the Episcopal Instructions of September. Although these included improvements, they were in principle worse than the linguistic law of 1883: bilingual primary education, no Dutchification of study subjects in secondary education, and in principle the rejection of Dutch as the spoken language for university education. It caused a breach of trust with the largest part of the Catholic Flemish Movement. It is the merit of Lieve Gevers that she has provided an excellent insight in the decision making process after an in-depth study of the subject in the ecclesiastical archives, now also for the period of 1900-1906, and by means of an excellent annotated publication of sources.

How to Cite:

Van Velthoven, H., (2009) “Een kwarteeuw strijd om een gedeeltelijke vernederlandsing van het katholiek middelbaar onderwijs. Jezuïeten en bisschoppen versus katholieke flaminganten. Verdere inzichten via een nieuwe bronnenpublicatie (1900-1906)”, WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging 68(4), 317-330. doi: https://doi.org/10.21825/wt.v68i4.12444