Bijdragen & Bronnen

Een protestantse Flamenpolitik? Otto Bölke - dominee, heemkundige, Jongvlaams propagandist

---

Abstract

De Duitse dominee Otto Bölke (1873 – 1946) was geboren en werkzaam op de Fläming, een streek ten zuidwesten van Berlijn die in de middeleeuwen door inwijkelingen onder meer uit Vlaanderen en Nederland was gekoloniseerd. De vermeende Nederlandse afkomst van zijn voorouders heeft hem levenslang geïntrigeerd en aangezet tot een intense heemkundige bedrijvigheid alsmede een vroegtijdige belangstelling voor de Vlaamse beweging. Vanuit die belangstelling ontbolsterde Bölke zich tijdens de Eerste Wereldoorlog tot propagandist van de Flamenpolitik. Hij was betrokken bij een netwerk van Duitse sympathisanten van de meest radicale, Jongvlaamse variant van het activisme. De stichting van België kwam voor hem neer op een ‘verovering’ door de franstaligen; de Belgische staat noemde hij een ‘fabriek’ tot Romanisering van de Germaanse bevolking. Met Domela Nieuwenhuis maakte Bölke begin 1917 in Berlijn kennis. Domela leefde in onmin met het burgerlijke bezettingsbestuur, maar beschikte over Duitse vrienden in militaire evenals uiterst rechtse annexionistische kringen aan wie hij tot op het laatst verknocht bleef, De talrijke protestantse dominee's in dit netwerk waardeerden niet alleen de Nederlandse ambtsbroeder, maar evenzeer zijn politiek radicalisme dat strookte met hun eigen antidemocratisch conservatisme. Bölke toonde na de oorlog belangstelling voor het Vlaams nationalisme en kwam uiteindelijk in nationaalsocialistisch vaarwater terecht. Hij was een typische vertegenwoordiger van een Duits-nationaal protestantisme dat uit het keizerrijk doorgroeide tot in het Derde Rijk.

________

A Protestant Flamenpolitik (Flemish policy)? Otto Bölke – protestant pastor, expert on local history, propagandist of the Young Flemish
The German pastor Otto Bölke (1873 – 1946) was born and worked in the Fläming, a region southwest of Berlin, that had been colonised during the Middle Ages by immigrants from areas including Flanders and the Netherlands. The supposed Dutch origin of his ancestors intrigued him throughout his life and inspired his profound interest in local history as well as his early interest in the Flemish Movement.
During the First World War that interest turned Bölke into a propagandist of the Flamenpolitik. He was involved in a network of German sympathizers of the most radical Young Flemish version of the activism. He considered the foundation of Belgium the equivalent of a ‘conquest’ by French speakers. He described the Belgian state as a ‘factory for romanising the Germanic population.’ Bölke made the acquaintance of Domela Nieuwenhuis in Berlin at the beginning of 1917. Domela was at odds with the civilian occupying administration but had German friends at his disposal in military as well as far right circles favouring annexation, to whom he remained attached until the end. The numerous Protestant pastors in this network valued not only their Dutch colleague, but also his political radicalism that reflected their own antidemocratic conservatism.  After the war Bölke was interested in Flemish nationalism and finally ended up in the National Socialist arena. He was a typical representative of a German national Protestantism that evolved from the Empire to the Third Reich.

How to Cite:

Dolderer, W., (2013) “Een protestantse Flamenpolitik? Otto Bölke - dominee, heemkundige, Jongvlaams propagandist”, WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging 72(4), 303-327. doi: https://doi.org/10.21825/wt.v72i4.12185