Bijdragen & Bronnen

"Een ruim veld voor de Studentenbeweging ligt open." Inzake oorsprong en aard van de Vlaamse 'Frontbeweging'

---

Abstract

De geschiedschrijving die de ‘Vlaamse Frontbeweging’ tot onderwerp nam, heeft tot dusver te weinig het oog gericht naar de voorgeschiedenis die in nauw verband staat met de afschaffing van de loting en de veralgemening en uitbreiding van de dienstplicht vanaf 1909. Daarbij kwam ook nog eens de eerste taalwet van 1913 die door de strijdkrachten zou moeten toegepast worden. Dit leidde tot een veel sterkere betrokkenheid binnen de Vlaamse beweging. Daarbij werd uit de aard der zaak vooral gerekend op de jonge mannen die nog naar het leger zouden moeten. Zij zouden in staat moeten zijn om de volksjongens zonder veel scholing mee in het ‘Vlaamse’ bad te trekken en zo stapsgewijs het Nederlands een plaats te geven in de strijdkrachten.
Al even belangrijk voor een goed begrip is het feit dat de vooroorlogse elite er bijzonder goed in was geslaagd om het leger dienstbaar te maken bij de start van de carrière van wie hoger onderwijs kon volgen via de ‘compagnies universitaires’. In 1909 werd bovendien de categorie van de brancardiers gecreëerd die bestond uit seminaristen, novicen en student-onderwijzers. Zij moesten enkel een cursus volgen in hun vrije tijd.
Er werd dus een elite geschapen die amper in contact kwam met de werkelijkheid in het leger en die mijlenver afstond van het beroepskader. Dat leverde de nodige springstof waarop de Frontbeweging kon groeien als een voortzetting van de vooroorlogse katholieke studentenbeweging. Deze jongemannen vonden dat zij hun vooroorlogse agitatie op taalvlak moesten verder zetten in oorlogstijd. Omdat de Duitse Flamenpolitik en de toenemende uitzichtloosheid leidde tot verbittering betekende dit een bedreiging voor de machtspositie van het militaire kaderpersoneel en de koning-opperbevelhebber.
De hoop en de verwachting dat de Vlaamse oud-strijders zich na afloop van de oorlog en masse achter de Frontbeweging haar eisenprogramma zou scharen, bleek echter ijdel.
__________

“A Wide Field for the Student Movement Lies Open.” On the Origin and Character of the Flemish Front Movement

The historiography which takes the ‘Flemish Front Movement’ as its subject has so far paid too little attention to the historical background which is closely tied to the abolition of the conscription lottery and the generalization of the service requirement from 1909. In addition to this was the first language law of 1913 that the armed forces were supposed to follow. This led to a greater participation in the Flemish Movement. This obviously included in large part the young men who still had to go into the army. They had to be up to the task of bringing boys from the common folk who did not have much schooling into the ‘Flemish’ sphere and thus work step-by-step to give Dutch a place among the armed forces.
Just as important for a good understanding is the fact that the prewar elite was unusually successful in making the army a stepping stone in the career of those who could follow higher education, through the “compagnies universitaires” (university companies). Most importantly in this regard, in 1909 the category of stretcher-bearer was created, which was made up of seminary students, novice priests and student teachers. They only had to take a course in their free time.
Thus, an elite was formed that was nearly never in contact with the day-to-day life of the army and which was miles away from the traditional professional circles. This provided the necessary spark from which the Front Movement could grow as an extension of the prewar Catholic student movement. These young men found that they had to continue their prewar agitation regarding language matters in wartime. Because the German Flamenpolitik (policy of coopting the Flemish Movement) and growing hopelessness led to embitterment, this constituted a threat to their position of power of the military senior staff and the king as commander-in-chief.
The hope and the expectation that Flemish veterans would range themselves en masse behind the Front Movement’s list of demands after the end of the war turned out to be in vain.

How to Cite:

Vandeweyer, L., (2019) “"Een ruim veld voor de Studentenbeweging ligt open." Inzake oorsprong en aard van de Vlaamse 'Frontbeweging'”, WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging 77(3), 212-230. doi: https://doi.org/10.21825/wt.v77i3.15686