Onheil afwerende figuren bij Gentse monumenten. - 3. In de Bijloke abdij (STAM)

---

Abstract

Een vrijwel onbekend gebleven ensemble van hoge beeldhouwkundige kwaliteit in de Bijloke abdijrefter (14de eeuw) is, net als de andere in deze reeks beschreven figuren, als onheil afwerend bedoeld. Het zijn mensenkoppen uitgehouwen in kraagstenen, die de zoldering ondersteunen. Ze zijn meestendeels afstotelijk, op zijn minst raadselachtig. We kunnen hun voor komen op deze plek enkel verklaren door aan te nemen dat ze als apotropeïsch (afwerend) beschouwd werden: de tronies zouden op een ma gische manier beschermen tegen ongeluk, ziekte en kwaadwillende krachten, dacht men. Dat was ook de betekenis van de vervaarlijke vechthonden die het beroemde grafmonument bewaken van burggraaf Hugo II, opgesteld in dezelfde zaal. Ook de doden moesten beschermd worden...! Een ander topstuk in de STAM collectie, een metalen masker, werd op feestelijkheden zoals stoeten, niet gedragen om een duivel of ander boosaaardig wezen uit te beelden. In tegendeel: het was zeer waarschijnlijk bedoeld als onheil afwerend en werd oorspronkelijk als masker gedragen in carnavalsoptochten en andere feesten. Noch in de oude ‘Bijloke’ opstelling, noch in de nieuwe STAM presentatie kwamen en komen deze elementen voldoende tot hun recht. Vermoedelijk moet de reden hiervoor gezocht worden bij het totaal ontbreken van kennis over hun betekenis.

How to Cite:

Devriese, L., (2022) “Onheil afwerende figuren bij Gentse monumenten. - 3. In de Bijloke abdij (STAM)”, Ghendtsche Tydinghen 51(4-5), 314–320. doi: https://doi.org/10.21825/gt.92114