Bijdragen & Bronnen

Vlaamse Sovjets aan de IJzer? Leven en werken van Antoon Pira (1887-1939): het einden van een mythe

---

Abstract

Antoon Pira (1887-1939) is sinds 1968 (toen een eerste korte biografische schets over hem verscheen) een bekende naam in de historiografie van de Frontbeweging. Hij wordt vaak vermeld als een radikale randfiguur, flamingantisch maar ook links. Hij was de stichter van het Algemeen Vlaamsch Demokratisch Verbond, een soort soldatenvakbond, die slechts korte tijd bestond, maar toch even een gevaarlijke rivaal voor de Frontbeweging zou geweest zijn. Pira en zijn organisatie werden door de Militaire Veiligheid zeer snel uitgeschakeld. Na de oorlog werd hij tot twintig jaar gevangenisstraf veroordeeld, onder andere omdat hij zou aangezet hebben tot desertie. Over de achtergrond van Pira was tot voor kort weinig bekend. De schaarse gegevens berustten vooral op subjectieve herinneringen en oppervlakkig onderzoek. Op basis van een aantal nooit eerder gebruikte bronnen en van een nieuwe studie van zijn militaire dossier en van de beschikbare gerechtelijke documenten, schetsen de auteurs het traject van Pira voor, tijdens en na zijn acties aan het front. Ze toetsen hun conclusies aan het beeld dat van Pira wordt opgehangen in een aantal publicaties en komen tot het besluit dat dit deels op gebrekkig onderzoek en wensdenken gevestigd is, wat geleid heeft tot de 'mythische' voorstelling van Antoon Pira als een uiterst linkse radikaal. Flemish Soviets at the Yser? The life and works of Antoon Pira (1887-1939): end of a myth Following a short biographical note which was published in 1968, Antoon Pira became a household name in the historiography of the Front Movement. Often referred to as an inconsequential radical figure, the flamingant (but also leftist) Pira was the founder of the Algemeen Vlaamsch Demokratisch Verbond (General Flemish Democratic Union), a type of military labor union which, though short-lived, was briefly considered a potentially strong competitor by the Front Movement. The Belgian Military’s security apparatus however would rapidly dispose of Pira and his organization. Pira was afterwards sentenced to twenty years in jail on charges (among others) of enticing desertion. Pira’s background remained largely unknown hitherto, since those few ‘facts’ that were brought to light were largely based upon subjective recollections and superficial research. Based on never- used sources and a new analysis of Pira’s military file and judicial documents, the authors draw a picture of Pira’s trials and tribulations before, during and after his actions at the warfront. Confronting their findings with the common portrayal of Pira in a number of publications, the authors conclude that due to insufficient research and wishful thinking, a myth-inducing portrayal of Pira as an extreme-left radical was able to emerge.

How to Cite:

Clijsters, E. & Govaerts, B., (2022) “Vlaamse Sovjets aan de IJzer? Leven en werken van Antoon Pira (1887-1939): het einden van een mythe”, WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging 81(2), 101-133. doi: https://doi.org/10.21825/wt.85120