Bijdragen & Bronnen

Who's afraid of Conscience? Naar een andere kijk op het oeuvre waarmee een volk leerde lezen

Authors: ,

Abstract

Ooit gevierd als ‘de man die zijn volk leerde lezen’, lijkt Hendrik Conscience vandaag in de publieke opinie voornamelijk nog bekend te staan als ‘de man die zijn volk voor de moderniteit op de vlucht joeg’. Voor nogal wat cultuurcritici en historici is zijn oeuvre immers een toonbeeld van het ‘antimoderne’ cultuurnationalisme dat in de negentiende eeuw de voedingsbodem zou zijn geweest van de Vlaamse beweging. Dit artikel verdedigt de stelling dat het moderniteitsdiscours dat de huidige beeldvorming rond Conscience voedt een genuanceerde lezing van diens werk in de weg staat. Een korte analyse van De leeuw van Vlaenderen (1838) en een meer uitvoerige van De Boerenkrijg (1853), vaak gezien als Consciences meest retrograde roman, toont aan dat zijn houding tegenover de moderniteit minder eenzijdig en vijandig is dan over het algemeen wordt gedacht. Het artikel suggereert bovendien dat zijn cultuurnationalisme niet mag worden verward met een hardnekkig pleidooi voor het in stand houden van oude tradities, maar veeleer kan worden begrepen als een poging om deze tradities te hervormen en te verzoenen met de moderniteit.
________

Who’s afraid of Conscience? Towards a different view of the oeuvre with which a people learned to read
Once celebrated as ‘the man who taught his people to read’, Hendrik Conscience nowadays appears to be mainly known in public opinion as ‘the man who caused his people to flee modernity’. A considerable number of cultural critics and historians consider his oeuvre in fact to be a model of the ‘antimodernist’ cultural nationalism, which was held to be a breeding ground of the Flemish movement during the nineteenth century. This article defends the position that the discourse about modernity that determines the present conceptualisation about Conscience obstructs a nuanced reading of his work. A brief analysis of De leeuw van Vlaenderen (The lion of Flanders) (1838) and a more extensive analysis of De Boerenkrijg (The Peasants’ War)(1853), which is often viewed as Conscience’s most retrograde novel, demonstrates that his attitude towards modernity is less one-sided and hostile than is generally assumed. The article also suggests that his cultural nationalism is not to be confused with a tenacious plea for maintaining old traditions, and that it should rather be understood as an attempt to reform these traditions and to reconcile them with modernity.

Keywords:

How to Cite: Absillis, K. & de Bont, M. (2015) “Who's afraid of Conscience? Naar een andere kijk op het oeuvre waarmee een volk leerde lezen”, WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging. 74(1). doi: https://doi.org/10.21825/wt.v74i1.12120