Bijdragen & Bronnen

Taalstrijd in Afrika: Het taalwetsartikel in het koloniaal charter van 1908 en de strijd van de Vlamingen en Afrikaners voor het Nederlands in Afrika tot 1960

---

Abstract

Het Koloniaal Charter, de organieke wet die in 1908 de overname van Congo door de Belgische staat uit de privé-handen van Koning Leopold II regelde, bevatte een artikel over taalrechten in de kolonie. Hoewel ook taalrechten voor de Congolezen erin vermeld werden, handelde het artikel in de eerste plaats over taalrechten voor de Belgische koloniserende minderheid. Het artikel is er gekomen op aandringen van enkele Vlaamse parlementsleden tijdens debatten gehouden in de Kamer van Volksvertegenwoordigers in de eerste helft van 1908. In deze bijdrage worden deze debatten besproken om zo de semantiek en taalideologische achtergronden van elk deel van het artikel van een historische verklaring te voorzien. Daarnaast wordt ook belicht hoe niet alleen in 1908 maar ook in de decennia erna (en tot aan de dekolonisatie in 1960), met name telkens wanneer Vlaamse politici de gebrekkige toepassing van het taalwetsartikel en de blijvende dominantie van het Frans in Belgisch-Congo aanklaagden, zij verwijzingen maakten naar de Afrikaners en het Afrikaans in Zuid-Afrika, om zo het argument kracht bij te zetten dat het Nederlands in heel Afrika onder de Sahara een taal van belang was of kon worden. Opmerkelijk is dat ook Zuid-Afrikaanse denkers en politici meermaals naar de aanwezigheid en het officiële statuut van het Nederlands in Belgisch-Congo verwezen, namelijk in hun strijd tegen de dominantie van het Engels tegenover het Nederlands/Afrikaans bij hen. Vanaf 1914 kwamen er bovendien rechtstreekse contacten tussen Vlaamse en Afrikaanse politici over deze materie. In een afsluitend deel wordt aangegeven hoe aan het eind van de Belgische kolonisatie de Congolese elite erg negatief reageerde op de Vlaamse eisen voor een tweetalige kolonie, omdat ze er een kolonialistische rem op hun kansen tot socio-economische emancipatie in zagen.
___________

Language Struggle in Africa: The language law article in the Colonial Charter of 1908 and the fight of Flemings and Afrikaners for Dutch in Africa until 1960
The Colonial Charter, the organic law that regulated the Belgian state’s takeover of Congo from the private ownership of King Leopold II in 1908, contained an article about language rights in the colony. While language rights for the Congolese were mentioned therein, the article primarily dealt with language rights for the colonizing Belgian minority. The article came about on the insistence of several Flemish members of parliament during debates held in the Chamber of Representatives in the first half of 1908. In this article, these debates are discussed in order to provide a historical explanation for the semantic and language-ideology background for each section of this article of the Charter. In addition, light will be shed on how not only in 1908, but also in the following decades (and until decolonization in 1960), particularly whenever Flemish politicians complained about the spotty application of the article and the continuing dominance of French in Belgian Congo, they pointed to the Afrikaners and Afrikaans in South Africa in order to make a strong argument that Dutch was, or could become, an important language in all of sub-Saharan Africa. Notably, South African thinkers and politicians also pointed out the presence and official status of Dutch in Belgian Congo on several occasions, namely in their own struggle against the domination of English over Dutch/Afrikaans. Moreover, from 1914 onward there were direct contacts between Flemish and Afrikaner politicians concerning this matter. The conclusion of this article suggests that in the last years of Belgian colonialism, the Congolese elite reacted quite negatively to Flemish demands for a bilingual colony because they saw in such demands a colonialist hindrance on their chances for socioeconomic emancipation.

How to Cite:

Meeuwis, M., (2016) “Taalstrijd in Afrika: Het taalwetsartikel in het koloniaal charter van 1908 en de strijd van de Vlamingen en Afrikaners voor het Nederlands in Afrika tot 1960”, WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging 75(1), 27-61. doi: https://doi.org/10.21825/wt.v75i1.16392