Articles

Studie van Patacons uit een 18de-eeuws vondstencomplex uit de Peperstraat in Aalst.

---

Abstract

In tal van culturen worden ter gelegenheid van allerlei religieuze en volkse feesten broden en koeken gebakken. De versiering ervan door middel van één of meerdere patacons, of een pijpaarde plakketje met een reliëfversiering, is evenwel een typisch Zuid-Nederlands fenomeen. Het grote aantal opgegraven pataconfragmenten te Aalst vormt dan ook een unieke collectie binnen deze tak van de Zuid-Nederlandse volkskunst. Het vondstencomplex opgegraven in de Peperstraat bevatte naast patacons ook tal van ceramiekresten en enkele bronzen munten. Aan de hand van de typologische groepen van de ceramiekfragmenten en van de identificatie van een bronzen munt, kon de site in de tijd geplaatst worden, meer bepaald in het laatste kwart van de 18de eeuw. De eerste stap van het onderzoek bestond uit de studie van de archeologische context en het vondstenmateriaal. De nadruk lag hier op het achterhalen of de pataconfragmenten al dan niet gemaakt werden door een vakman, meer bepaald een pottenbakker of een gespecialiseerd pataconbakker. D e 576 fragmenten kenden verschillende afmetingen en vormen en ook de iconografische onderwerpen van de reliëfafbeeldingen waren zeer gevarieerd. Samen met de uitéénlopende kwaliteit van uitvoering en van verfijndheid van motief, wezen deze gegevens in de ricting van een vakman. Aangezien het vondstencomplex ook nog tal van ceramiekresten bevatte, kon men besluiten dat de patacons waarschijnlijk het werk waren van een pottenbakker die als bijverdienste ook patacons maakte. Ook al gaven de studies van de archeologische context geen uitsluitsel, kon aangetoond worden dat de site wel degelijk de productieplaats van de patacons kon geweest zijn. De ambachtelijke productie concentreerde zich in de 18de eeuw namelijk in het stadscentrum van Aalst, meer bepaald in de wijk rond de Peperstraat. Hier ontstonden ook de eerste vroegindustriële ondernemingen. De vermeldingen in de wettelijke passeringen van een aantal pottenbakkerijen in de Peperstraat sluiten ook zeker niet uit dat de patacons op de opgravingssite zelf geproduceerd werden.

How to Cite:

Van Nuland, E., (2006) “Studie van Patacons uit een 18de-eeuws vondstencomplex uit de Peperstraat in Aalst.”, Van Mensen en Dingen: tijdschrift voor volkscultuur in Vlaanderen 4(4). doi: https://doi.org/10.21825/vmend.v4i4.5268