De term revanchisme werd in 1996 door Neil Smith geïntroduceerd in discussies omtrent de toenmalige gentrification in New York. Na een periode van stadsvlucht kwam gentrification daar op terug 'with a vengeance'. De anti-stedelijke Amerikaanse middenklasse beweerde dat de stad hen onstolen was door de 'immorele lagere klassen'. Verwijzingen naar de Amerikaanse 'frontier'-retoriek kwamen hierbij niet uit het niets. Gentrification werd een strijd: de stad moest worden heroverd, een grootscheeps beschavingsoffensief moest worden ingezet. Smith beschrijft hoe deze revanchistische gentrification een rechtstreekse aanval betekende op alle groepen die afweken van de norm van de middenklasse. Werklozen, daklozen, minderheden, lage inkomensgroepen en homoseksuelen moesten uit het stadsbeeld of, beter nog, geheel uit de stad verdwijnen. Zij werden in toenemende mate beschouwd als een gevaar voor de 'leefbaarheid' en de aantrekkingskracht van buurten op blanke, heteroseksuele middenklassers.
Volgens Smith is revanchisme intussen uitgegroeid tot een algemene stadsontwikkelingsstrategie, een 'good practice' die niet alleen in vele Amerikaanse 'boomtowns', maar ook op andere continenten met succes wordt toegepast. Deze stelling heeft voor heel wat controverse gezorgd. Het wereldwijde belang van gentrification voor de herwaardering van binnensteden wordt door weinigen ontkend, maar sommigen (niet in het minst stadsbesturen zelf) beschrijven gentrification liever als emancipatorisch en schilderen de revanchistische variant af als een typisch Amerikaans verschijnsel. In de volgende AGORA gaan we de discussie aan over revanchisme in Europa: Is gentrification in Europa revanchistisch, dan wel emancipatorisch geïnspireerd? Bestaat er een Europees revanchisme met eigen specifieke trekjes? Wat zijn de bedoelingen en gevolgen van gentrification in Europese binnensteden? Wie wint en wie verliest bij de inspanningen om hogere inkomensgroepen in onze steden aan te trekken? Voorbeelden uit Amsterdam, Brussel. Athene, Antwerpen en Kopenhagen stofferen de discussie.
Redactioneel
Thema
De wraak van de middenklasse: Gentrification en het failliet van progressief stedelijk beleid
Justus Uitermark, Maarten Loopmans, Jan Willem Duyvendak and Nick Schuermans
2005-10-01 Volume 21 • Issue 4 • 2005 • Revanchisme • pp. 4-7
Neil Smith over de revanchistische stad
Ben Derudder and Justus Uitermark
2005-10-01 Volume 21 • Issue 4 • 2005 • Revanchisme • pp. 8-11
Revanchisme in Brussel?
Mathieu van Criekingen and Christian Dessouroux
2005-10-01 Volume 21 • Issue 4 • 2005 • Revanchisme • pp. 12-15
De stad is anders: Gentrification in Kopenhagen als distinctiestrategie
Willem Boterman
2005-10-01 Volume 21 • Issue 4 • 2005 • Revanchisme • pp. 16-19
Revanche en emancipatie: De gekleurde vernieuwing van de Bijlmer
Manuel Aalbers
2005-10-01 Volume 21 • Issue 4 • 2005 • Revanchisme • pp. 20-23
Daklozen, post-Fordistische solidariteit en disciplinerende stedelijkheid
Henk Meert, Karen Stuyck, Jan Blommaert, Kristel Beyens and Kristof Verfaillie
2005-10-01 Volume 21 • Issue 4 • 2005 • Revanchisme • pp. 24-27
Athene 2004: 'With a vengeance': Als stadsvernieuwing bloederig wordt
Michail Galanakis
2005-10-01 Volume 21 • Issue 4 • 2005 • Revanchisme • pp. 28-31
De politieke regio
Sierdjan Koster and Casper Stelling
2005-10-01 Volume 21 • Issue 4 • 2005 • Revanchisme • pp. 32-33
Regiopolitiek en mondialisering
Justin Beaumont
2005-10-01 Volume 21 • Issue 4 • 2005 • Revanchisme • pp. 34-36
Het Engelse vraagstuk: Geografie van regionalisering en regionalisme
Martin Jones
2005-10-01 Volume 21 • Issue 4 • 2005 • Revanchisme • pp. 37-39
Regio's als een politieke eenheid
Aleid Brouwer
2005-10-01 Volume 21 • Issue 4 • 2005 • Revanchisme • pp. 40-42
Regio's creëren met regiomarketing en 'branding'
Michalis Kavaratsis
2005-10-01 Volume 21 • Issue 4 • 2005 • Revanchisme • pp. 43-45
Varia
Morele verontrusting en wetenschappelijke bijziendheid
Arjen Leerkes and Marion van San
2005-10-01 Volume 21 • Issue 4 • 2005 • Revanchisme • pp. 46-47
Recensie
Boekrecensie: Graham, S. (ed.) (2004) Cities, war and terrorism: towards an urban geopolitics. Oxford: Blackwell.
Mirjam Fokkema
2005-10-01 Volume 21 • Issue 4 • 2005 • Revanchisme • p. 48